Durkheim'a göre din; mabetlerin, din adamlarının, ritüellerin, duaların ve tanrıların çok ötesinde bir şeydir. Toplum tarafından yaratılmıştır ve toplum üyelerine amaç ve kimlik vermekle kalmaz, bu üyeler arasında dayanışma yaratır. Bu işlevi nedeniyle de hep bir şekilde var olacaktır.
Bütün dönemlerde, meşru olarak "kimlik" denebilecek kadar her koşulda ötekilerden son derece üstün, tek bir ana aidiyet olduğunu düşünen insanlar olmuştur.
Kimileri için ulus, kimileri içinse din ya da sınıf. Ama hiçbir aidiyetin mutlak surette baskın çıkmadığını anlamak için dünyada olup biten farklı çatışmalara bir göz gezdirmek yeter. İnançlarının tehdit altında olduğunu hisseden insanlar arasında, bütün kimliklerini özetler gibi görünen şey dinsel aidiyet oluyor. ( Ama tehdit altında olan anadilleri ve etnik gruplarıysa, o zaman dindaşlarıyla kıyasıya savaşıyorlar. ) Türkler de Kürtler de Müslüman, ama dilleri farklı; çatışmaları bu yüzden daha mı az kanlı? Hutular da Tutsiler gibi Katolik ve aynı dili konuşuyorlar, bu onların birbirlerini katletmelerini önleyebildi mi? Çekler ve Slovaklar da Katolik, bu, bir arada yaşamalarını kolaylaştırmış mıydı?
Din kişinin her şeyini kucaklayan bir kimlik değildir ve olamaz.¹⁶
Henkel
Din farkı gözetmeyen bu tür önemli katkılar, özel olarak ilgili insanların dindarlıklarının değil, engin vizyonlarının eseri olmaktadır.
Böyle olmakla birlikte, bu olgu Mahbubul Hak'ı daha az Müslüman yapmıyordu. Kendi alanında dine olan inancı güçlüydü-Cl950'li yılların başlarında, Cambridge Üniversitesindeki lisans öğrenciliğimden, 1998'deki ani ölümüne kadar) onun yakın arkadaşı olma ayrıcalığına erişmiş bir kişi olarak bunu teyit edebilirim. Müslümanların, bir yan da geniş çeşitliliğe sahip bağlılıkları, öte yanda özellikle onların dar anlamdaki İslami kimlikleri olmak üzere, bu ikisi arasındaki ayrımın anlaşılması olağanüstü önemlidir.
Bu ayrımın önemine yapılan vurgunun dördüncü nedeni, şu anda sürdürülmekte olan "terörizme karşı verilen savaşların" bazılarında, bu noktanın önemli oranda-ve bazen de tümüyle-gözden kaçırılı yor olmasıdır. Bunun amaca çok ters düşen sonuçları olabilir-ve ben bu sonuçların yeterince bol olduğuna inanıyorum. Örneğin, te rörizme karşı savaşta, dini "kendi tarafına" devşirme çabaları sadece çok verimsiz olmakla kalmamış, aynı zamanda, bana kalırsa, ciddi bir kavramsal yön sapmasınada uğramıştır. Bu konu, üzerinde daha ayrıntılı durulmayı kesinlikle haketmektedir.
Sayfa 94 - Henkel
Dünya bir Karanlık Çağ'a girmiş görünüyor,
diyorum ki insaniyetten geri kalan,
yani yaşama ve direnme iradesi gösteren her şeyi,
kimlik kâğıdı sormaksızın sahiplenelim.
İnsanı aziz bilelim, hayatın tanığı olalım.
"Yaşadım ben, kötülükle savaştım,
şahit olsun buna insanlar" diyebilmek için,
aşk ile evvela diyelim,
"Şahidiyim ben, kendi hayatımın."
KİMLİK KAYBI
Arap olmayanlar bakımından müslümanlık demek, bir bakıma araplaşmak demektir. Arap'ın dilini, geleneklerini, ilkelliklerini ve pisliğine varıncaya kadar her şeyini benimsemek, onu üstün ve kutsal bilmek demektir.
Sayfa 326Kitabı okudu
Erich Fromm'un anlayışına göre sekiz insan ihtiyacı vardır:
ı. ilişki: Başka insanlarla ilişki kurma ihtiyacı.
2. Aşkınlık: Biz insanlar bu dünyaya kendi rızamız olmadan geldiğimiz için, yaratarak ya da yıkarak kendi doğamızı aşmak ya da onun ötesine geçmek zorundayız.
3. Köklülük: Kökler yaratma ve kendini bu dünyada evinde hissetme ihtiyacı. Eğer bu ihtiyaç üretken bir şekilde giderilirse birey, anne ve çocuk arasındaki bağın ötesine geçer ve büyür; üretken bir şekilde giderilmezse, bireyin anne güvenliğinin ötesine geçmekten korkma sonucunu doğurur.
4. Kimlik Duygusu: Fromm, kişinin aklı başında kalabilmesi için bireysellik duygusuna ihtiyacı vardır. Sözkonusu bu kimlik arzusu öylesine şiddetli olabilir ki kişiler bunun için çevrelerine itaat edip uyum sağlarlar. Bu uyum ya da itaat bireysel bir kimlik oluşturmaz, onun yerine, kişinin kimliğini başkalarından alıp geliştirmesine sebep olur.
5. Bir Yönelim Çerçevesi: Bir kişi içinde yaşadığı dünyayı ve o dünyadaki yerini anlamaya ihtiyaç duyar. İnsanların inandıkları din, bilim, kişisel felsefeleri ya da dün yaya belli bir açıdan bakma imkanı sağlayan herhangi bir referans noktası, onların hayatını şekillendirir, düzene sokar.
6. Dürtü ve Uyarım: Amaca erişmek için aktif olarak çaba gösterme.
7. Birlik: İnsan ve doğayla birlik duygusu ihtiyacı.
8. Verimlilik: Başarılı olduğunu hissetme ihtiyacı.
...Acılarla dolu bu çağda, Müslüman toplumların yaşadığı sorun, din ile siyaset arasındaki ilişkiden ziyade, din ile tarih, din ile kimlik, din ile onur arasındaki ilişkiyle bağlantılı. Müslüman ülkelerde dinin yaşanma biçimi, halkların içinde bulunduğu açmazı yansıtıyor; halbuki şu durumdan kurtulabilseler ve demokrasiye, modernliğe, laikliğe, birlikte yaşamaya, bilginin önceliğine, yaşamın övgüsüne uyan ayetleri yeniden bulabilseler, metinlere olan harfi harfine bağlılıkları daha yumuşak, daha sevecen, daha esnek olacak. Ama yalnızca kutsal metinlerin yeniden yorumlanmasıyla bir değişim olacağını ummak yanıltıcı olur. Bir kez daha yineleyeceğim için bağışlayın: Ne sorun ne de bunun çözümü kutsal metinlerde.
Nesiller "güzel örneklerden" koptu.
İnsanlık örneksizlik tünelinde meçhule sürükleniyor.
Örneğini ve önderini bulamayan, beşeriyet şaşkın...
Sahici örneklere yabancılaşan toplumlar, sanala teslim.
Demografik yapı olarak da söz konusu bölge hem çok önemli hem çok kültürlü hem de oldukça karmaşaya açık bir alan olarak ifade edilebilir. Zira bölge, Musevilik, Hristiyanlık ve Müslümanlığın doğuş yeridir. Din açısından yaşanan bu zenginlik mezhepsel anlamda da Ona Doğu'da hissedilmektedir. İslam dini, Sünni ve Şii temelinde ayrılmakla kalmamış örneğin Şii'lik, İsmaliye, Nusayri vb. olarak çeşitlilik göstermiştir. Hristiyanlık ve Musevilikte de durum pek farklı değildir. Dini zenginliğin yanı sıra Ortadoğu, etnik anlamda da çoklu bir kimlik sergilemiştir. Farslar, Araplar ve Türkler bu anlamda baskın olan halklardır. Bugün sıkça adından söz edilen bir diğer etnik unsur Kürtler ise söz konusu coğrafyada diğer üç temel unsurun yanında azınlıktır.
Sayfa 17Kitabı okudu
